ABD’deki Ekonomik Kriz Toplumsal Şiddeti Artıracak

Time dergisi son sayisinda, 2012 sonuna kadar 6.4 milyon evsahibinin iflasla karsi karsiya kalacagini ongoruyor. Bu daha once gorulmemis bir rakam. On yil once 400.000 iflas fazla kabul ediliyordu. Iflaslarin tetikledigi krizin ekonomik etkileri yavas yavas kendini gosteriyor. Issizlik yuzde 7.6 ile 1992’den beri en yuksek orana ulasti. Bu oranin 2010’da yuzde 9.6’yi bulmasi bekleniyor. Su an itibariyle, kriz basladigindan beri, Obama’nin da ifadesiyle, 3.6 milyon insan isten cikarildi.
Tusinami olarak adlandirilan krizin ekonomik boyutu uzmanlar tarafindan etraflica degerlendirilirken, krizin farkli tusinamilere sebep olabilecek sosyal etkileriyle ilgili degerlendirmeler henuz yeterince yapilmiyor. Bunun en onemli nedeni, 2008’e dair istatiksel verilerin henuz yayinlanmamis olmasi. Fakat, uzmanlar, gecmis kriz donemlerindeki gibi, artan issizligin suc oranlarinin artmasini tetikleyebilecegine dikkat cekiyor. Ocak ayinda yayinlanan bir raporda, Amerika’daki 233 polis departmaninin yuzde 43’u ekonomideki degisime bagli olarak bolgelerindeki suc oranlarinin arttigini bildiriyor. Yine, ulkenin besinci en guvenli sehri kabul edilen Sugar Land’in (Houston) polis departmaninin yillik raporuna gore, sehirdeki suc oranlari bir onceki seneye gore yuzde 8.2 artis kaydetmis. Scientific American dergisi New York’ta banka soygunlari nin 2007’ye gore yuzde 54 artis gosterdigini belirtiyor.
Bu gelismeler gecmis kriz donemlerindeki sonuclarla parallellik gosteriyor. New York Times benzer ekonomik krizlerin yasandigi 1970’ler, 1980’ler ve borsanin coktugu 1987’de soygun ve cinayetlerdeki artisi hatirlatarak insanlari yeni bir suc dalgasina karsi uyariyor.
Krizin sosyal hayata etkisi suphesiz suc oranlarindaki artisla sinirli kalmiyor. New York Times gazetesi koseyazari David Brooks, krizden en cok etkilenen orta sinifin sosyal bir kimlik kaybi yasayacagini, bunun da, topluma yabancilasmalarina yol acacagina dikkat cekiyor. Benzer sekilde, uzmanlar, intihar oranlari, depresyon ve aile ici siddetin de kriz donemlerinde arttigini belirtiyor.
Butun bunlar dikkate alindiginda, krizin uzun vadede sosyal anlamda ciddi sorunlara yol acabilecegini soylemek mumkun. Bazi uzmanlar, bu etkilerin sosyal bir tusinamiye donusebilecegi ihtimalinden bahsediyor. Gelinen noktada, insanlara hem psikolojik hem de maddi anlamda destek olan non-profit organizasyonlara cok is dusuyor. Fakat onlara yapilan bagislar da kriz sebebiyle azaldi. Bu anlamda, devletin non-profitlere yaptigi yardimi artirarak devam ettirmesi onem arzediyor.